Klauzule waloryzacyjne i inflacyjne

Klauzula waloryzacyjna jest postanowieniem umownym określającym wielkość świadczenia za pomocą innego niż pieniądz miernika wartości.

Klauzule waloryzacyjne w umowach

Zgodnie z art. 358(1) § 2 k.c. strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.

W kontekście zmiany wynagrodzenia lub ceny świadczenia klauzule waloryzacyjne (zwane także inflacyjnymi, antyinflacyjnymi czy indeksacyjnymi) to zapisy w umowie pozwalające na zmianę po zawarciu umowy ceny lub stawki wynagrodzenia o określony wskaźnik (miernik). Zmiana może polegać na wzroście lub obniżce ceny lub stawki wynagrodzenia, ale w praktyce (poza umowami z konsumentami) stosuje się przeważnie mechanizm pozwalający jedynie na podwyższenie ceny lub stawki wynagrodzenia.

Najbardziej popularne wskaźniki to miernik wzrostu cen towarów i usług (wskaźnik inflacji) czy wskaźnik wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.

Liczba podwyżek zależy od postanowień zapisu waloryzacyjnego i może obejmować jedną podwyżkę w danym okresie rozliczeniowym lub kilka (np. w ciągu roku).

Klauzule waloryzacyjne do tej pory spotykane były najczęściej w umowie najmu, dzierżawy, o roboty budowalne czy w umowach finansowych (kredytowych, pożyczki), ale galopująca inflacja powoduje, że stosuje się je coraz powszechniej we wszelkiego rodzaju umowach (w tym także umowach o pracę) zabezpieczając się przed skutkami wzrostu cen i kosztów.

W osobnym artykule pokazujemy klauzule obecne na rynku telekomunikacyjnym.

Waloryzacja sądowa

Polskie prawo cywilne przewiduje także w art. 358(1) § 3 k.c. tzw. waloryzację sądową, która pozwala sądowi, po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. Podobny mechanizm i podobne zapisy wykorzystywane są w biznesie oraz stosowane w postanowieniach umowych.

W ramach podsumowania dwie rekomendacje

1. W umowach zawieranych z kontrahentami – wobec niepewności na rynku i galopującej inflacji – warto zastanowić się nad wprowadzeniem klauzul waloryzacyjnych jako stałego elementu dobierając odpowiedni wskaźnik (miernik) wzrostu.
2. Natomiast w zawieranych umowach z dostawcami warto przyjrzeć się i dokładnie przeanalizować proponowane przez dostawców wszelkiego typu klauzule czy konstrukty waloryzacyjne i negocjować ich konstrukcje.

Zajmujemy się kompleksowym doradztwem w zakresie prawa umów oraz zarządzaniem umowami, zapraszamy do współpracy i kontaktu.