Zwolnienie podatkowe darowizny pieniężnej tylko w przypadku przelewu lub przekazu pocztowego

NSA wydał kontrowersyjną uchwałę, w której przyjmuje rygorystyczną wykładnię zwolnienia podatkowego darowizny pieniężnej w ramach najbliższej rodziny.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1043 z późn. zm.) zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

• zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego,
• oraz w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do NSA zapytanie o wykładnię ww. przepisu, w tym celem ustalenia, czy wystarczające jest dokonanie wpłaty środków pieniężnych przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy (taką możliwość przyjmowała przeważająca część doktryny i judykatury).

NSA w uchwale (podjętej w składzie 7 sędziów) z dnia 20 marca 2023 r. (sygn. akt: III FPS 3/22) przyjął rygorystyczną, zawężającą wykładnię powyższego przepisu i rozstrzygnął, że darczyńca musi wpłacić pieniądze na rachunek obdarowanego lub wysłać przekazem pocztowym, a co za tym idzie, do zwolnienia nie jest wystarczające dokonanie wpłaty pieniędzy przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy.

Uchwała jest kontrowersyjna, albowiem wielokrotnie w postępowaniach podatkowych obdarowani wygrywali z fiskusem w przypadku braku bezpośredniego przelewu pomiędzy stronami (takie też było powszechne stanowisko prawników i doktryny, które akceptowały sądy i które przywoływało nawet Ministerstwo Finansów). W świetle uchwały NSA ten dotychczasowy pogląd traci aktualność i należy uznać stanowisko NSA za rozstrzygające.

Źródło: uchwała NSA z dnia 20 marca 2023 r., sygn. akt: III FPS 3/22.